بیکاری وسیع ناشی از بحران اقتصادی در ایران نه تنها کارگران و مزد بگیران را بلکه وسیعا دامن جوانان تحصیل کرده و دانشگاهی را گرفته و به یکی از معضلات پر دامنه و لاینحل دولت و خانواده های ایرانی تبدیل شده است . نه تنها این تورم و گرانی سر سام آور و فاصله غیر متعارف و زیاده از حد ما بین در آمد و تورم و گرانی حتی در میان خانواده هایی که شغل و درآمدی دارند، رفع و رجوع هزینه های نجومی زندگی را صد بار مشکل تر کرده است. تلاش دولت جمهوری اسلامی و دوایر مربوطه طی سالهای گذشته تا کنون برای حل مشکل بیکاری و ایجاد اشتغال به دلایل مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و اساسا وجود خود جمهوری اسلامی با موانع روبرو شده و ناکام مانده است . نه تنها نتیجه ای حاصل نشده، بلکه بیکاری و فقر و درماندگی مردم به دلایل فوق، روز به روز گسترش پیدا کرده است .بر طبق آمار خود دولت که مطلقا جای باور نیست سالانه ۵۰۰ هزارنفر از جوانان دانشگاهی فارغ التحصیل و وارد بازار کار می شوند و به دلیل بیکاری وسیع در جامعه شانس آنان در بازار کاربرای یافتن شغل تقریبا صفر است .
وزارت کار جمهوری اسلامی طی سه سال گذشته طرح های متعددی برای کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال طراحی کرده است . این طرحها شامل طرح کاج (کارانه اشتغال جوانان) طرح تکاپو (توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار)و طرح کارورزی فارغ التحصیلان دانشگاهی می باشد. وزارت کاراواخر سال گذشته در قالب برنامه طرح ششم توسعه، طرحی را برای کارورزی فارغ التحصیلان دانشگاهی پیش بینی کرده اند و این طرح از روز پنجشنبه یکم تیر ماه ۱۳۶۹ در سراسر کشور به اجرا درآمده است .
وزارت کار اعلام کرده که هدف از طرح کارورزی ایجاد اشتغال و جذب جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی از مقطع کاردانی تا مقطع دکترا، بین سنین ۲۵ تا ۳۴ سال به اضافه دو سال خدمت سربازی به بازار کار می باشد. آشنایی افراد به محیط کار ،تبدیل تئوری به کار بردی و مهارت آموزی هدف این طرح از طرف وزارت کار عنوان شده است.
مدت زمان کارآموزی بین ۴ تا ۶ ماه بسته به استعداد و مهارت فرد متقاضی تعیین می شود و پس از یک هفته آموزش مهارت از سوی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور به بنگاههای اقتصادی و مراکز تولیدی برای کسب و کار و مهارت بیشتر معرفی می شوند.
دولت مدعی است که این طرح در چند استان از جمله کردستان و بوشهر بطور آزمایشی اجرا شده و جواب مثبت داده و تعداد زیادی از بیکاران وارد بازار کار و صاحب شغل و کسب وکار شده اند.
وزارت کار از زبان مسئولین زیربط اعلام کرده که از روز اجرای طرح کارورزی تا به حال ۲۰۰ هزار نفر ثبت نام کرده و پیش بینی کرده اند که هر سال ۱۵۰ هزارنفر فارغ التحصیل بیکار با اجرای این طرح وارد بازار کار شوند.این در حالی است که سالانه ۵۰۰ هزار فارغ التحصیل دانشگاهی در کشور وجود دارد که شغلی برای آنها وجود ندارد. یعنی اگر همین اعداد مبنا قرار گیرد سالانه ۲۵ درصد یعنی چیزی معادل بیشتر ازیک چهارم از فارغ التحصیلان دانشگاهی در پایان هر سال است و با این شرایط بردگی وار بازار کار می شوند. تازه بر پایه شرایطی که برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده هیچ تضمین و اجباری برای اشتغال دائم کارورزان و جویندگان کار از طرف کارفرما در نظر گرفته نشده است .به این معنی که کارفرما ضمن استفاده مجانی از نیروی کار کارورزان در دوره کار آموزی بدون هیچ تعهدی در قبال استخدام رسمی آنان می تواند بعد از اتمام دوره اخراج کنند.
به اصل موضوع بر گردیم .
شرایط کارورزی و بردگی قانونی و تبعات آن
– بر پایه این طرح دستمزد دریافتی کارورزان در دوره کار آموزی به میزان یک سوم حداقل دستمزد مصوب دولت در سال ۹۶ یعنی حدود ۳۱۰ هزار تومان در ماه می باشد . این در حالی است که طبق بند ماده ۱۱۳ قانون ضد “کارگری جمهوری اسلامی” مزد کارگر در دوره کارآموزی و یا به بیان دیگر در دوره کارورزی نباید از مزد مبنا یعنی حداقل دستمزد مصوب دولت پاپین تر باشد. در همین ماده قید شده که که مزایای غیر نقدی و کمک و امکاناتی که جهت تامین هزینه زندگی خانوادگی به کارگران پرداخت می شود باید به کارآموزان در دوره کار آموزی پرداخت شود. حالا دولت با اجرای این طرح ضمن محروم کردن جوانان از حداقل مزایای قانونی کار، به دلیل فقر و بیکاری درجامعه که خود جمهوری اسلامی عامل اصلی آن است، هزاران جوان را به بردگی و استثمار وحشیانه وادار می کند.این اشتغال نیست، این بردگی قانونی است که دولت به بهانه اشتغالزائی و در قالب طرح کارورزی به هزاران جوان جویای کار تحمیل می کنند و جوانان از سر ناچاری به آن تن میدهند.
– طرح کارورزی وزارت کار که مدعی ایجاد اشتغال برای جوانان است، تماما به نفع کار فرما و به ضرر جوانان جویای کار است . هر جا دولت و دوایر مربوطه به فکر ایجاد کار و تسهیلاتی برای شهروندان بیفتند اول باید شکم کارفرما و آقازاده ها را حسابی سیر کنند تا آخر سر با دهها قانون و تبصره چندر قاضی نصیب کارگران و جوانان بیکار شود.
طبق ماده ۱۵ طرح کارورزی تمامی کارفرمایان و بنگاههای اقتصادی که زیر مجموعه این طرح قرار دارند به مدت دوسال از پرداخت سهم بیمه کارفرمایی معاف هستند. یعنی اولا کارفرما در دوره کارآموزی به بهانه آموزش فنی و مهارت به مدت چهار تا شش ماه از کارآموزان مجانی کار می کشد و بابت آن دستمزدی پرداخت نمی کند و بعد از شش ماه تازه اگر کارآموزان شانش داشته باشند و استخدام شوند به مدت دو سال از پرداخت بیمه کارفرمایی معاف و هزینه سنگینی را از دوش کارفرمایان بر داشته و پول هنگفتی را از قبل کار آنان به جیب می زنند. ثانیا عدم پرداخت بیمه از طرف کار فرما ، در دراز مدت ضربه بزرگی به صندوق خالی بیمه های اجتماعی است که حقوق کارگران را هنگام بیکاری باید پرداخت کنند.
-یکی از تبعات این طرح در دراز مدت به ضرر کارگران شاغل و بیمه ای و باعث ایجاد رقابت میان کارگران و جوانان تازه استخدامی در مراکز تولیدی و بنگاههای اقتصادی می شود. به دلیل اینکه طرح کارورزی اساسا به نفع کارفرماوامتیازات و تسهیلات ویژه ای از جمله عدم پرداخت دستمزد در دوره کارورزی، پرداخت دستمزد پائین استاندارد بدون پرداخت هزینه های جانبی در صورت استخدام، وبالاخره معافیت به مدت دوسال از پرداخت بیمه کارفرمایی به صندوق بیمه های اجتماعی از دولت دریافت می کنند، درمقایسه با هزینه سنگینی که کارفرما به کارگران شاغل و بیمه ای پرداخت می کند، طمع و سود پرستی کارفرما به مرور زمان ایجاب می کند که کارگران جوان را جایگزین کارگران شاغل و دائمی کند.
– طرح کارورزی وزارت کار فقط شامل جوانان فارغ التحصیل بخش کاردانی و فنی است وفارغ التحصیلان سایر رشته ها در این طرح منظور نشده و جایی برای آنها در نظر گرفته نشده است و بعلاوه زنان فارغ التحصیل نیز در این طرح کنار گذاشته شده و بنا به همه قوانین تبعض آمیزجمهوری اسلامی زنان در این زمینه نیز از این حداقل نیز محروم هستند.
و بلاخره باید گفت که بحران بیکاری به گفته خود دولتی ها به سونامی بیکاری تبدیل شده و کل جامعه را فلج کرده است . تعطیلی و ورشکستگی مراکز تولیدی، اخراج و بیکار سازی های وسیع جامعه را به ورطه نابودی کشانده است. در این شرایط طرح کارورزی جوانان تازه اگر پیشرفت داشته باشد، گوشه ای بسیار ناچیز از خلاء بزرگ بیکاری و ایجاد اشتغال برای جوانان را پر خواهد کرد . پایه از بن خراب است . این طرح مثل سایر پروژه های جمهوری اسلامی بر زمین خواهد ماند .هدف دولت و وزارت کار حل بیکاری ، ایجاد اشتغال و رفاه و سعادت کارگران و جوانان نیست. سود و ثروت اندوزی کارفرما و سرمایه دار و مفت خوران جمهوری اسلامی مبنا است . تا زمانی که جمهوری اسلامی سرمایه داران بر مسند قدرت باشند جامعه بر همین پاشنه خواهد چرخید . باید فکر دیگری کرد . نباید تسلیم این شرایط شد.همه بخصوص کارگران و مزدبگیران اعم کارگر و یا تحصل کردکان جوان از این وضعیت رنج می برند.
***
